چندرسانه‌ای
چندرسانه‌ای (Multimedia)
استفاده از رسانه‌های مختلف، مانند صدا، عکس، ویدئو، انیمیشن، متن و... در کنار یکدیگر جهت انتقال بهتر پیام را چندرسانه‌ای گویند، که در مقابل برنامه‌های صرفاً متنی به کار می‌رود. در چنین برنامه‌هایی تا حد امکان از متن کمتر استفاده شده و بار اصلی انتقال پیام بر عهده سایر رسانه‌های تصویری یا صوتی قرار می‌گیرد.
هفت اصل طراحی چند رسانه ای
1) اصل چند رسانه ای: یادگیری فراگیران از کلمات و تصاویر بهتر از کلمات صرف است.
2)اصل مجاورت فضایی: یادگیری فراگیران از کلمات و تصاویر هنگامی بهتر خواهد بود که آنها در مجاورت یکدیگربر روی صفحه کاغذ یا رایانه ظاهر شوند.
3) اصل مجاورت زمانی: ارائه همزمان کلمات و تصاویر منجر به یادگیری بهتر فراگیران خواهد شد.
4) اصل انسجام: حذف کلمات، تصاویر و اصوات اضافی و غیرضروری منجر به یادگیری بهتر فراگیران خواهد شد.
5) اصل چگونگی وجه حسی: یادگیری فراگیران از انیمیشن و گفتار بهتر از انیمیشن و متن نوشتاری است.
6) اصل افزونگی: یادگیری فرا گیران از انیمیشن و گفتار بهتر از انیمیشن، گفتار ومتن نوشتاری است.
7) اصل تفاوتهای فردی: تاثیر اصول طراحی بر فراگیران کم معلومات که از توانایی فضایی بالابرخوردارند،بیشتر از فراگیرانی با سطح معلومات بالا با توانایی فضایی پایین می باشد.
نمونه‌های محتوا در شکل چندرسانه‌ای:
۱- متن ۲- شنیداری ۳- تصویر ثابت ۴- پویا نمایی(انیمیشن) ۵- ویدیو ۶- تعاملی
فایلهای چندرسانه‌ای (Multimedia Files)
این نوع فایل‌ها نسبتاً جدید هستند و برای ذخیره سازی فایلهای مختلف در یک فایل طراحی شده‌اند. در فایلهای چند رسانه‌ای می‌توان مجموعه‌ای از اطلاعات صوتی، تصاویر، گرافیک، انیمیشن و... را همگی در فقط یک فایل در کنار هم ذخیره کرد. این موضوع اتفاق مهمی از نظر طراحی ساختار فایل بود زیرا ساختار فایل بسیار پیچیده‌ای را طلب می‌کند. فایلهایی مانند Quick Time Movie (mov) یا Mpeg و... چنین قابلیتی دارند.
چند رسانه‌ای غیرخطی در مقابل خطی (Non-Linear VS. Linear Multimedia)
ساده ترین نوع نمایش، یک نمایش خطی می‌باشد. این نوع نمایش را نمایش اسلایدی (Slide Show) نیز می‌گویند. مشخصه این نوع نمایش آن است که صفحاتی از محتوا (Content) در یک ترتیب از پیش تعریف شده می‌تواند به صورت خودکار، با زمان بندی مشخص، و یا وابسته به اجرای یک رویداد خاص مانند کلیک ماوس، فشردن کلیدی از صفحه کلید و... اجرا شود. جهت حرکت نیز، در این نوع نمایش می‌تواند رو به جلو یا عقب باشد. یک نمایش خطی دارای یک آغاز و پایان مشخص است. در مقابل، در فایلهای چندرسانه‌ای غیرخطی، با استفاده از ویژگی فرارسانه، امکان حرکت روی محتوای چند رسانه‌ای با هر ترتیبی ممکن است. در واقع در این نوع محتوای چند رسانه‌ای امکان داشتن یک آغاز با چند پایان و حتی، در اکثر مواقع، بدون پایان مشخص نیز ممکن است. در چنین نرم‌افزارهایی امکانات ناوبری (Navigation) بوسیله دکمه‌ها، منوها و... در اختیار کاربر قرار داده می‌شود و ویژگی مهمی که در این ارتباط باید رعایت شود این است که در یک محیط نرم‌افزاری چند رسانه‌ای هیچگاه کابر نباید به یک بن بست برسد، و همیشه باید راه فراری برای دسترسی به منوها و سایر محتواها باید در اختیار وی قرار داده شود.
چندرسانه‌ای محاوره‌ای (Interactive Multimedia)
در محیطهای چند رسانه‌ای غیر خطی کاربر می‌تواند با رابط کاربر نرم‌افزار، و با استفاده از کنترلهای ناوبری در محاوره باشد و مطابق میل و سلیقه خود در محتوای مربوطه جابجا شود. به چنین نرم‌افزاری، محاوره‌ای گفته می‌شود. مانند نرم‌افزارهای چند رسانه‌ای آموزشی و مقابل فیلمها. برای مثال شما می‌توانید در یک محیط محاوره‌ای در زمان دلخواه به درس مورد نظر خود بروید و یا به سوالات چند گزینه‌ای پاسخ داده و نتیجه آزمون خود را مشاهده کنید.
رابط گرافیکی کاربر (Graphical User Interface/GUI)
در دنیای کامپیوتر اصطلاحی وجود دارد به نام سکو (Platform) ، یک سکو، ترکیبی است از معماری سخت‌افزاری و سیستم‌عامل مدیریت کننده آن سخت‌افزار. در اکثر مواقع منظور از سکو همان سیستم‌عامل (Operating System) می باشد. در گذشته همه سیستم‌عاملها حالت متنی (Text Mode) بودند، بدین معنی که کاربر باید خواسته های خود را در قالب فرامین در محیط خط فرمان (CMD- Command Prompt) تایپ می کرد تا سیستم‌عامل بتواند متوجه آن شده، فرامین مورد نظر را برای ماشین ترجمه کند. اولین بار رابط گرافیک کاربر توسط شرکت اَپل (Apple) در 1984 عرضه شد که سیستم‌عامل مربوطه Mac OS نامگذاری گردید. رابط گرافیكی با استفاده از سمبل‌ها و تصاویر گرافیكی سعی در ایجاد عناصری با معنی خاص می نماید كه كار با كامپیوتر را بسیار راحت‌تر می‌كند. در واقع با پدید آمدن تکنولوژی GUI به نوعی همه نرم‌افزارها چند رسانه ای شدند و استفاده از مؤلفه های تصویری در آنها به شدت افزایش یافت. از اینجا به بعد تعریف نرم‌افزارهای چند رسانه ای به نوعی خاص تر و محدود تر شد و شامل نرم‌افزارهایی می شد که تأکید اصلی در آنها بر سایر رسانه ها، علاوه بر متن، می شد برای مثال نرم‌افزارهای آموزشی محاوره ای، بازی های کامپیوتری، نرم‌افزارهای تبلیغاتی محاوره ای و ... که در آنها کاربر بدون نیاز به تایپ چیزی و یا با حداقل استفاده از صفحه کلید می تواند در محتوای ایجاد شده حرکت کند و ضمناً محتوای نرم‌افزار مربوطه نیز سعی می کند از متن کمتر استفاده کرده و موضوعات مورد نظر را با سایر رسانه ها مانند صدا، تصویر، ویدئو، انیمیشن و ... ارائه نماید.
منابع:
مایر،ریچارد ای(1384)یادگیری چند رسانه ای(ترجمه مهسا موسوی) ناشر:موسسه آموزش عالی وپژوهش مدیریت وبرنامه ریزی
طراحی محیطهای چند رسانه‌ای، سهراب پورخلیلی، دکتر محمد سعید احسانی، ۱۳۸۸
